Onderhoud, reparatie en stalling
Een caravan wordt, zeker in verhouding tot een auto, relatief weinig gebruikt. Daarom zijn er nogal wat gebruikers die het niet zo nauw nemen met het onderhoud. Toch heeft ook een caravan regelmatig aandacht nodig. Het is verstandig tenminste één keer per jaar de caravan naar een dealer te brengen en een goede afspraak met hem te maken wat er moet gebeuren.
De meeste dealers beschikken over een zgn. remmenbank, waarop de afstelling van de remmen kan worden gecontroleerd. Verder is controle van onderstel en banden absoluut noodzakelijk en dient het gassysteem te worden afgeperst. De geroutineerde doe-het-zelver zal veel werkzaamheden zelf kunnen en willen uitvoeren. Voor hem bespreken we een aantal zaken wat uitvoeriger. Wie minder technisch is, kan zich best beperken tot het onderhoud van de opbouw.
De opbouw
Hoewel het nog niet verontrustend is, neemt het aantal lakklachten bij caravans toe. Aluminium plaat, waarvan de caravans meestal zijn gemaakt, blijkt ook te kunnen worden aangetast. Aluminium kan een chemische reactie aangaan met zuurstof en dat heet corrosie. Het is niet, zoals bij auto's bruin, maar wit. Vaak blijft corrosie oppervlakkig, soms gaat het dieper en vormen zich zelfs gaatjes.
Oorzaken problemen
Fout in het materiaal: een verkeerd soort aluminium of een fout in het lakprocédé komt gelukkig nog zelden voor. Door een goede voorbehandeling van de plaat en een uitgebalanceerd laksysteem ontstaat een goede bescherming. Zodra plaatwerk aan de inwerking van licht en lucht wordt blootgesteld, komt echter een verouderingsproces op gang, dat de beschermingsweerstand langzaam doet afnemen. Dat proces kan door goed onderhoud worden afgeremd.
Waterlekkage: door lekkage kan het houtwerk in de wand (tussen binnenwand en beplating) gaan rotten. Daarbij komt loog vrij dat het aluminium van binnenuit aantast. Soms zo ernstig dat er gaten in de wand ontstaan. Laat daarom bij een onderhoudsbeurt ook een vochtmeting uitvoeren.
Invloed van buitenaf (luchtverontreiniging, zeelucht): het staat vast dat een caravan aan de kust sneller corrodeert dan in het binnenland. Zeker wanneer hij ook nog eens wordt gestald onder ongunstige omstandigheden (slecht geventileerde of verontreinigde ruimte). Ook in de omgeving van industriegebieden is de kans groter dat er stoffen uit de lucht op de caravan neerslaan. Als die niet op tijd worden verwijderd - dat geldt natuurlijk ook voor zout uit de lucht of strooizout i n de winter -dan wordt de kans op problemen groter.
Wassen en was
De caravan moet dus regelmatig in het sop. Op z'n minst voordat hij in de stalling verdwijnt. Gebruik veel schoon water waaraan een zachte zeep is toegevoegd. In risicogebieden en bij stalling in de open lucht is extra aandacht voor onderhoud nodig. Wie z'n caravan buiten laat staan en dicht bij zee woont zou hem verscheidene keren per jaar schoon moeten spoelen en ook een waslaag (twee keer per jaar) moeten aanbrengen.
Voor caravans worden vier soorten plaat gebruikt: gladde plaat, hamerslag, mini-hamerslag en stucco. Hamerslag is plaat met 'bobbeltjes' en stucco is de fijnst bewerkte plaat. Het ligt voor de hand dat gladde plaat het gemakkelijkst is schoon te maken en in de was te zetten. Bij de andere soorten gaat het een stuk lastiger en moet u voorzichtig te werk gaan. Let er bijvoorbeeld op dat de aangebrachte was goed wordt uitgewreven. Lukt dat niet zo goed met een doek, gebruik dan een zachte borstel. Het aanbrengen van vloeibare was gaat uiteraard veel simpeler, maar doorgaans biedt vloeibare was minder lang bescherming. Het is van belang te weten dat er een wezenlijk verschil bestaat tussen het onderhoud van een auto en dat van een caravan. Een auto is voorzien van een dikke laag lak (tot 200 micrometer), een caravan wordt dun gelakt (ca. 20 micrometer). Daarom kan er bij een caravan niet ongestraft gewerkt worden met poetsmiddelen die een slijpmiddel bevatten. Ernstig verweerde caravanlak moet uiterst voorzichtig worden gepoetst of (gladde plaat) geschuurd en opnieuw gelakt. Er zijn heel wat schoonmaakmiddelen en conserveringsmiddelen op de markt die speciaal voor caravans worden aanbevolen.
Een caravan zou heel goed door een wasserette kunnen worden gereden, ware het niet dat er altijd kans bestaat op krassen in de ruiten. Het reinigen van een caravan m.b.v. een hogedrukspuit moet ook heel voorzichtig gebeuren. Anders bestaat de kans dat bijvoorbeeld kit wordt weggespoten, met waterlekkage tot gevolg.
Kunststof caravans
Bij kunststof caravans is op de polyesterlaag een laklaag aangebracht. Deze laklaag is vrij dik en kan (zij het met mate) wel worden behandeld met een cleaner. Goed wassen en in de was zetten (dit gaat een stuk gemakkelijker dan bij aluminium beplating) is het enige waaraan moet worden gedacht.
Vocht
Hout kan slecht tegen vocht, dat is bekend. Omdat er in een caravan nog steeds heel wat hout wordt gebruikt, is het zaak vocht buiten de deur te houden. Er zijn heel wat plaatsen waar vocht naar binnen kan dringen:
Sommige fabrikanten brengen de dakplaat 'overlappend' aan. Dat wil zeggen dat het dak als een hoed over de wanden valt, wat de kans op lekkage nihil maakt. Voor afdichting wordt als het goed is een geschikte kit gebruikt. Na verloop van tijd kan die kitlaag echter uitdrogen, waardoor de afdichting in gevaar komt. Als gevolg van schokken en trillen tijdens het rijden, krijgt een kitlaag het zwaar te verduren. Aan handgrepen wordt flink getrokken, waardoor ze op den duur los kunnen gaan zitten. Bij kit die op het dak wordt gebruikt, speelt zonlicht een rol. Ook raam en deurrubbers drogen daardoor uit en gaan barsten. Het is niet zo simpel zelf te controleren of de kitlaag nog goed afdicht. Daarvoor moeten bijvoorbeeld afdeklijsten worden gedemonteerd, een klus die de gemiddelde doe-het-zelver te ver zal gaan.
Het is belangrijk ogen en neus goed open te houden. Een muffe lucht of schimmelvorming wijst op binnengedrongen vocht. Wanneer u op de binnenwand vochtkringen ziet ontstaan is het tijd de alarmklok te luiden. Voelt een wand zacht en sponsachtig aan dan moeten er maatregelen worden genomen.
Vochtmeter
Een betrouwbare controlemethode is die met behulp van een vochtmeter. Veel dealers beschikken over zo'n apparaat. De meter wordt tegen de binnenwand van de caravan gedrukt en is dan af te lezen. Door de meter over de wand te schuiven is de plaatsvan een lekkage meestal op te sporen. De meter zegt overigens alleen iets over vochtconcentratie, niet over de al aangerichte schade. Daarvoor moet meestal eerst de beplating worden losgehaald. Door regelmatige controle met een vochtmeter kan waterlekkage in een vroeg stadium worden ontdekt,. Vaak zijn de gevolgen dan minder rampzalig. Daarom zou een vochtmeting eigenlijk deel moeten uitmaken van elke onderhoudsbeurt. in de praktijk is dat echter nog niet het geval, zodat u er zelf om moet vragen.
Ramen en deuren
In het algemeen behoeven deuren en ramen nauwelijks onderhoud. Als de scharnieren zijn gemaakt van kunststof hoeft er helemaal niets aan te worden gedaan. Een metalen scharnier heeft zo nu en dan een druppeltje grafiet-olie of siliconenspray nodig. De ramen zijn vervaardigd van acrylglas en mogen alleen met schoon water en zachte zeep of met een speciale acrylglas-reiniger worden schoongemaakt. Krassen kunt u proberen weg te polijsten met een heel fijn schuurmiddel.
Na een aantal jaren droogt rubber uit en gaat scheuren vertonen. Bij ramen is dit vaak te zien. Oplettendheid is geboden, omdat de rubbers water buiten moeten houden. Tegen het verdrogen van het rubber helpt insmeren met talkpoeder of inspuiten met siliconenspray. Is het rubber vergaan, dan is vervangen door de vakman de enige oplossing. Bij veel caravans zijn de sponningen met kit in het paneel aangebracht. Deze kit moet kleverig zijn en blijven. Is dat niet het geval en wordt de kit hard, dan kan op den duur lekkage ontstaan. Signaleer dit tijdig. Hoewel de kwaliteit van de kitsoorten de laatste jaren is verbeterd, komen lekkages langs kitnaden nog steeds voor.
Onderstel en bodem
Wie alleen in de zomer met de caravan op de weg komt, hoeft aan het chassis niet veel te doen. Tenminste wanneer de caravan is voorzien van een modern chassis van gegalvaniseerd staalprofiel. Anders wordt dat bij een al wat ouder gelakt chassis dat duidelijk roestverschijnselen vertoont en bij chassis van caravans waarmee ook in de winter wordt gereden. Het strooizout werkt in op het gegalvaniseerde metaal waardoor er een witachtig poeder ontstaat. In deze gevallen kunt u het beste het chassis schoonmaken en van een beschermende laag tectyl voorzien. Tectyl wordt ook in spuitbussen geleverd, waarmee tectyleren een karweitje is dat u heel goed zelf kunt doen. Het is belangrijk dat de ondergrond goed schoon is en vrij van roest en andere aanslag. Schoonmaken gaat goed met een staalborstel of een staalborsteltje op een boormachine. Let op dat u geen elektrische leidingen raakt.
De verleiding is groot om de bodemplaat ook even met tectyl te behandelen, maar dat is niet de bedoeling. Hout moet namelijk kunnen 'ademen' en tectyl sluit het juist af. Aangezien in een caravan vocht ontstaat, is het van belang dat vocht er o.a. via de bodem uit kan. Is de bodem dicht gemaakt dan kan het hout gaan rotten. Gebruik daarom uitsluitend zgn. houtveredelingsmiddelen met vochtregulerende eigenschappen.
Uitdraaisteunen
De uitdraaisteunen moeten altijd goed gangbaar worden gehouden. Het is erg vervelend als u vroeg van de camping wilt vertrekken en door het opdraaien van de steunen meteen de hele camping wekt. Smeer voldoende dik vet op de schroefdraadas. Het meeste gepiep komt echter meestal uit de bus waarin de schroefdraadas draait. Het draagvlak van de as hierin is zó klein dat het aanwezige smeermiddel snel is verdwenen. Spuit hier grafietolie in.
Vet trekt echter ook vuil aan. Een andere methode is de boel goed vetvrij te maken en de spuitbus met siliconenspray ter hand te vatten. Vocht en vuil hebben minder kans.
Koppeling en neuswiel
Op de koppeling zit een handel met een blokkeerpal. Het scharnierpunt van de handel en het glijvlak van de pal mogen van tijd tot tijd een druppeltje olie hebben. Als de blokkeerpal helemaal niet goed schuift, is waarschijnlijk de veer te slap of gebroken is. Vervangen van de koppeling is de enige oplossing.
De koppeling kan het beste worden gesmeerd met een beetje vet. Door het vet kan de koppeling lekker draaien op de trekhaakkogel. Slijtage door het draaien van ijzer op ijzer wordt voorkomen. Let op dat u niet met uw kleren langs de vette kogel loopt of zet een dop op de kogel. Uiteraard geldt het aanbrengen van vet niet voor koppelingen met ingebouwde stabilisator. Het neuswiel behoeft weinig onderhoud. Zorg ervoor dat er altijd voldoende vet op de schroefdraadas zit, dan is het in- en uitdraaien een fluitje van een cent. Het vet aanbrengen bij de spindel is best zelf te doen. Door de handel steeds maar linksom te draaien, zijn de buitenpijp en spindel van elkaar te scheiden. Zijn ze los dan is de spindel bereikbaar om te smeren.
Remmen
Direct achter de koppeling zit het mechanisme van de oplooprem. Omdat het schuifstuk probleemloos moet kunnen functioneren, zit achter de koppeling een smeernippel. Minimaal één keer per jaar moet daarin een beetje vet worden geperst. Onder het schuifstuk zit ook nog een smeernippel, die op dezelfde manier wordt behandeld. Controleer of de stofhoes om het schuifstuk niet beschadigd is. De beweging van het schuifstuk wordt via kabels of stangen overgebracht op de trommelrem. Zorg ervoor dat de scharnierpunten voldoende in het vet zitten.
De demper
De beweging van het schuifstuk wordt via een hevel en stangenstelsel overgebracht op de remkabels. In het schuifstuk is een demper aangebracht. Deze zorgt ervoor dat bij licht afremmen van de auto de remmen van de caravan nog niet gaan werken. Tevens voorkomt de demper grote schokken die tijdens remmen kunnen ontstaan door de grote oploopkracht. De schokdemper heeft geen onderhoud nodig. U moet hem alleen vervangen als hij niet meer werkt. Dat merkt u doordat de caravan al begint te remmen als u alleen het gaspedaal maar loslaat. Een andere indicatie is de schok die optreedt bij het weer wegrijden na een stop. Ook het snel blokkeren van de wielen kan worden veroorzaakt door een slecht werkende demper. U kunt zelf controleren of de demper nog in orde is. Controleer of de handrem los staat. Pak de koppeling vast en duw hem naar achteren. Dit moet enige weerstand geven. Gaat het indrukken en uittrekken van de koppeling heel licht, dan is de schokdemper kapot en moet deze worden vervangen. Vervanging kan het beste door een vakman gebeuren. Kunt u de koppeling helemaal niet induwen, dan is het schuifstuk vastgeroest of vervormd. Een probleem dat de vakman moet oplossen.
Remmen stellen
Belangrijk onderdeel van de onderhoudsbeurt is het stellen van de remmen. De nauwkeurigste afstelling wordt bereikt met behulp van een remmentestbank. Met de hand is controle en stellen van de remmen ook mogelijk, maar wel wat minder nauwkeurig. Onderhoud aan de remmen is duidelijk werk voor de vakman.
Wiellagers
Caravans zijn voorzien van remtrommels waarvan de naaf door middel van wiellagers op een astap loopt. Wie hiervan geen verstand heeft, kan er beter afblijven. Dat betekent dat men dan ook van de remmen moet afblijven. Het is van belang regelmatig te controleren of er voldoende vet in de wiellagers zit en of de lagers speling hebben. Met opzet hebben we gezegd 'regelmatig'. Het zal duidelijk zijn dat wiellagers het meeste te lijden hebben als er veel kilometers met de caravan worden gereden.
Lagerspeling controleren
Er worden bij caravans twee soorten lagers toegepast: rechte kogellagers en conische rollagers. Alleen de conische lagers zijn afstelbaar. Voor het controleren en afstellen van het lager moet de caravan worden opgekrikt. Controleer eerst of het lager niet versleten is. Draai het wiel snel rond. Hoort u een grommend geluid, dan heeft afstellen geen zin meer en moet het lager worden vervangen. Is op gehoor het lager in orde, dan moet u de speling vaststellen. Dat is vooral een kwestie van gevoel en ervaring. Pak het wiel aan de bovenzijde en onderzijde aan de band vast en probeer het heen en weer te kantelen.
Als er speling is, voelt u dat direct. Voor alle duidelijkheid, er mag geen speling voelbaar zijn. Om het lager te bereiken verwijdert u de stofdop. Dat kan met een waterpomptang of anders met behulp van een schroevendraaier en hamer. Is de stofdop weggenomen, dan kunt u zien hoe het met het vet is gesteld. Is dat veranderd in een klonterige of donkere olieachtige substantie, dan moet het worden vervangen.
Inrembank
Bij caravanfabriek Kip in Hoogeveen worden de remmen in de fabriek, dus voor aflevering aan de klant, ingeremd. Dat maakt het nastellen nadat 500 kilometer is gereden overbodig.
As en vering
De as en het veersysteem vergen weinig onderhoud.
Aan rubbergeveerde assen is helemaal niets te doen. Wel dient jaarlijks gecontroleerd te worden of de rubberstrengen niet zijn versleten. Zichtbare afwijkingen zijn bijvoorbeeld het scheef staan van de wielen, het overhellen van de caravan naar één zijde, ongelijkmatig afslijten van de band of een te kleine afstand tussen band en wielkast bij beladen caravan. Vernieuwen van de rubberveerstrengen is mogelijk, mits de slijtage tijdig wordt ontdekt en niet wordt gewacht tot er schade is ontstaan aan de asdelen.
Bij staalgeveerde assen zijn smeernippels aanwezig. Periodiek (tenminste elke 2 jaar) dienen de bewegende delen te worden doorgesmeerd ter voorkoming van slijtage aan de geleidingsbussen. Repareren van de as is mogelijk. Bij breuk of vervorming kan het veerelement worden vervangen.
Schroefvering komt niet zoveel meer voor. Bij deze systemen kan 'doorsmeren' nodig zijn.
(Winter)stalling
Overdekt stallen is voor de caravan het beste, tenminste als de ruimte waarin de caravan staat goed wordt geventileerd. Is de ruimte vochtig, dan kunt u de caravan net zo goed buiten laten staan. Er zijn ook gespecialiseerde stallingsbedrijven die speciale loodsen hebben laten bouwen en in het westen van het land worden veel caravans gestald in kassen die tijdelijk of helemaal buiten bedrijf zijn. In kassen kan de temperatuur bijzonder hoog oplopen, zodat zeker hier een goede ventilatie van belang is.
Bij de boer
Veel boeren zijn in de afgelopen jaren gestopt met hun boerenbedrijf of zijn verhuisd naar grotere onderkomens. Als gevolg hiervan kwam er ruimte vrij die geschikt is voor het stallen van caravans. Op zichzelf is dat prima maar er is wel een kanttekening bij te plaatsen. Op een boerderij zitten vaak muizen. Lieve beestjes, dat wel, maar ze kruipen overal in en op en houden ook van kussens en andere voor ons oneetbare zaken.
In de open lucht
Overdekt stallen heeft de voorkeur maar ruimte daarvoor is soms moeilijk te vinden. Er zijn ook caravanners die er de voorkeur aan geven de caravan naast het huis te parkeren of er zelfs de garage voor opofferen.
Moet de caravan noodgedwongen het hele jaar buiten blijven, zorg dan voor goede ventilatie. Als het mooi weer is, zet dan de deuren en ramen open zodat de boel kan luchten. Neem voor de winter de kussens en dergelijke mee naar huis en bewaar deze op zolder (pas ook daarbij op voor muizen).
Blijft de caravan buiten, dan schuilt het grootste gevaar in de oxydatie, om het eens algemeen te zeggen. Onder invloed van (ultraviolet) daglicht, (een beetje zure) regen, vogelpoep, zandstormpjes en algen zullen de lak, de rubbers, de kit, het aluminium, de plastic ramen en alles wat er verder nog aan een caravan zit, het zwaar te verduren krijgen. Ten slotte is de natuur er op uit om alles te reduceren tot stof. De lak gaat verkleuren en wordt poreus en dof; plastic wordt gelig en verliest zijn veerkracht; kit droogt uit en veroorzaakt daardoor lekkages; aluminium vormt een mat corrosielaagje; rubbers drogen uit; verzinkte staaldelen worden grijs en laten het staal roesten waar de verzinklaag een beetje dun is.
Om aan die bezwaren tegemoet te komen is -regelmatig schoon maken en flink in de was houden- een eerste vereiste.
Misschien beter kan worden overwogen over de caravan een dakhoes te spannen. Of de caravan 'in te pakken' in mbv een caravanhoes.
Caravanhoes
Het toepassen van een hoes bij een buiten 'overwinterende' caravan is nogal controversieel. Zoals gesteld is vocht de grootste vijand van een traditioneel gebouwde caravan (zie Bouwwijze). Dat komt door de gebruikte materialen en de vele naden. Het geldt in veel mindere mate voor caravans met een naadloze polyester romp.
Het inpakken van een caravan in een hoes vergroot de kans op vocht en de gevolgen daarvan. Ventilatie, daar gaat het om. In Groot Brittannie heeft men al langer ervaring met hoezen van diverse fabrikanten. Een samenvatting van discussies uit de Engelse nieuwsgroep is beschikbaar zolang er nog geen eeneenduidige uitspraak gedaan kan worden over de zin en/of onzin van het gebruik van hoezen.
In ieder geval geldt: Beter buiten in de wind dan binnen of ingepakt in de nattigheid. Vooropgesteld dat de caravan waterdicht is.
Aansprakelijkheid
Een probleem op zich is de aansprakelijkheid als uw caravan wordt gestald op het erf of in een gebouw van iemand anders. Meestal zal de eigenaar van de grond van u een verklaring eisen dat hij niet aansprakelijk is voor schade aan uw eigendom. Doet hij dit niet, dan is hij wel degelijk aansprakelijk. Informeer vooraf naar de voorwaarden en kijk of u zich daarin kunt vinden. Hebt u uw caravan goed verzekerd en gebeurt er iets mee op het stallingsadres, dan betaalt de verzekering gewoon uit. Afhankelijk van de situatie zal de verzekeringsmaatschappij proberen de kosten te verhalen op de veroorzaker van de schade.
Per stallingbedrijf verschillen de regels. Bij de een mag u de caravan zelf wegzetten, bij de ander moet u de caravan aan de poort afgeven. De stallingeigenaar zet de caravans op hun plaats, vooral om beschadigingen te voorkomen. Meestal moet tijdig van te voren worden gebeld wanneer de caravan wordt afgehaald. Bij het ene bedrijf kan dat het hele jaar door (handig bij weekend gebruik), bij de ander alleen in de zomermaanden. In stallingen komen vaak vogels voor. Om vervuiling van het dak te voorkomen spannen sommige caravanners een dakhoes over hun caravan.