Water

Darmkwaaltjes in warme gebieden zijn eerder toe te schrijven aan slecht water dan aan olijfolie. Dit hoofdstuk geeft nuttige tips hoe u het beste met water om kunt gaan en welke voorzieningen in de caravan van belang zijn. Ook besteden we aandacht aan afvalwater en het toilet.

Vers watervoorziening
Meestal wordt het schone water in de caravan bewaard in één of twee kunststof jerrycans met een inhoud van 10 of 15 1. Doorgaans staan deze in de disselkast. Maar bij caravans die bij uitstek geschikt zijn voor winterse omstandigheden staat de watervoorraad in het interieur, uiteraard om bevriezing te voorkomen. Sommige fabrikanten hebben een voorziening aangebracht om 's winters de jerrycan eenvoudig van de disselkast naar het interieur te laten verhuizen.
Moderne caravans zijn voorzien van een geïntegreerde disselbak. D.w.z. eigenlijk behorend tot het interieur gescheiden door een dichte wand. Als nu bij de gasfles alleen een lekgasafvoer is en het water aan de tegenoverliggende zijde is geplaatst kunt u daar een extra uitstroomopening van de rondverwarming maken. De disselbakkleppen moeten dan wel geïsoleerd zijn en houdt rekening met de gasslangdoorvoer naar die grote gasfles aangezien dan wellicht de klep niet meer dicht gaat.....
Eén hele grote jerrycan blijkt in de praktijk niet echt handig. Liever twee kleinere dan één grote. Voor het halen van water is een inklapbaar karretje erg handig. Het spaart bovendien uw rug.
Steeds meer caravans worden af-fabriek voorzien van een wat grotere watertank (ca. 20 liter) waarvoor in de caravan een speciale bergplaats is aangebracht achter een serviceluik. Deze tanks zijn voorzien van wieltjes en een draagstang, zodat er heel makkelijk schoon water mee te halen is. Zo'n tank is natuurlijk ook goed in de disselkast onder te brengen. Sommige (meestal grotere caravans) zijn voorzien van een vaste voorraadtank met een aparte vulopening in de buitenwand. De pomp kan dan op zijn plaats blijven en het bijvullen op de camping moet gebeuren met een losse jerrycan met vultuit.
Engelse caravans zijn veelal uitgerust met een zogenaamde "aquaroll", een waterton met grote capaciteit. Met behulp van een aangepast handvat is hij verrolbaar en daarom erg gebruiksvriendelijk. Hij wordt buiten de caravan aangekoppeld en blijft ook buiten staan. De caravan moet er wel geschikt voor (gemaakt) zijn.

Reinigen drinkwatersysteem
De watertank moet zo donker mogelijk worden opgesteld. In het licht gedijen namelijk algen en dat geeft een groene aanslag in de tank. Een ondoorzichtige tank zou wat dat betreft eigenlijk het beste zijn, maar dan kun je weer niet zien hoeveel water er nog in zit en evenmin of de tank aan een schoonmaakbeurt toe is. Behalve algvorming is er in watertank en leidingen ook vaak sprake van slijmvorming door bacteriën, die op de wand van sommige kunststof watertanks en in de leidingen een voedingsbodem vinden.
Goed schoonmaken is de enige remedie, tenminste lx per seizoen.
Dat gaat goed met soda. (NB: SODAoplossingen tasten aluminium aan ! Aluminium is misschien aanwezig in uw kranen, waterpomp en warmwaterboiler/geiser.)
Daarna grondig spoelen en ontsmetten met bleekwater. Op 10 1 water is 10 cl al voldoende.
Draai de kranen even open zodat ook de leidingen vollopen en worden ontsmet. De inwerktijd is een dag, dus in die tijd geen water tappen.
Tot slot goed spoelen.
Een paar tabletten Steradent, Kukident, e.d. laten oplossen volgens dezelfde methode werkt ook. Steradent is geen ontsmettingsmiddel maar een reinigingsmiddel. De basis is soda en soda is enigzins desinfecterend. Lang niet alle organismen zijn hier gevoelig voor.
Naast deze huismiddeltjes zijn ook speciale middelen te koop bij de drogist of beter gesorteerde kampeerzaak. Op basis van enzymen, een reinigingsmiddel dus.
Blaas na het schoonmaken en schoonspoelen de leidingen zo goed mogelijk leeg (kranen open!). Misschien kan een luchtbeddenpomp hierbij behulpzaam zijn. Laat na het schoonmaken de tank drogen.

Hygiëne
Zuiver water bestaat (helaas) bijna niet meer. Maar water uit de kraan is lang niet overal te vertrouwen, vooral in het buitenland niet. In het leidingsysteem van de caravan komt er een vervuilende factor bij. De leidingen zijn nooit helemaal droog als de caravan op stal gaat, waardoor enige vervuiling achter kan blijven. De waterleiding in de caravan wordt vaak warm en dat vinden bacteriën heerlijk. Schoonmaken dus voor u vertrekt
Ook in de caravan bestaat het gevaar van de legionella-bacterie. Heeft u (bijv.) een Truma-gasboiler is het aan te raden die op 70º te zetten en niet of in mindere mate op 50º. Spoel de ongebruikte doucheslang eens goed door met heet water.

Het veelvuldig voorkomen van darmkwaaltjes in de warme gebieden is vaker toe te schrijven aan slecht water dan aan olijfolie. Wanneer u in het buitenland het water niet vertrouwt, kunt u het best water in flessen kopen en dat ook gebruiken om koffie of thee te zetten. Dit gaat vooral op als u drinkwater gebruikt. Voor de koffie en thee is goed doorkoken normaal gesproken voldoende. Speciale aandacht voor gebruik van ijsklontjes. Door bevriezing wordt het water niet zuiver. Dus ook hier geldt: gebruik vooral in zuidelijke landen flessenwater.
Drinkwater in een tank is bederfelijk, daarom is het raadzaam het water in de tank tenminste om de vier à vijf dagen te verversen. Beter is zo vers mogelijk water te gebruiken. Het beste is het water elke dag te verversen.
Weet u wat ook een bron van vervuiling zou kunnen zijn (is?) ? In bijvoorbeeld een Kip zit een (koolstof)waterfilter. De smaak van water (er zit een halve liter water in zo'n ding!) is af en toe verschrikkelijk. Dat zit lekker warm te worden daar onder het aanrecht...... En maar broeien. DRINKwater dus: uit de WC(ruimte) - niet gefilterd - / cq flessen -buitenlanden-. Kan het filter beter verwijderd worden???????? Of nog beter niet aangebracht worden?????

Pompen en kranen
Verreweg het meest gebruikt is de dompelpomp, een eenvoudige centrifugaalpomp, zonder kleppen. Hij zuigt geen water aan maar verplaatst het water door middel van een schoepenrad. Zoals de benaming al aangeeft werkt de pomp alleen als hij geheel onder water is gedompeld. Dat is gunstig voor de koeling en tegen het lawaai. Loopt de pomp droog, dan is dat goed te horen. Laat deze periode niet te lang duren i.v.m. kans op vastlopen. Het pompje wordt aangedreven door een 12 V-elektromotortje, dat z'n spanning krijgt via een waterdichte elektrische aansluiting. Om kortsluiting te voorkomen is het motortje hermetisch van het pompgedeelte afgesloten. Is de pomp stuk, dan kan hij gewoonlijk niet worden gerepareerd, maar moet worden vervangen.
De opvoerdruk van een dompelpomp is meestal voldoende, de opbrengst van een dompelpomp ligt tussen 10 en 20 1 per minuut en het vermogen varieert van 10 tot 40 watt. Helaas zijn de meeste dompelpompen niet erg goed regelbaar, het is alles of niets. Dat is onpraktisch, want u hebt lang niet altijd de volle straal nodig. De laatste tijd zijn er echter ook pompen op de markt (de wat duurdere) die een wat grotere opbrengst hebben en wel halve kracht kunnen draaien. Dat spaart water. Ook komt het voor dat twee pompen en twee voorraadtanks worden gebruikt, één voor de keuken en één voor de wasruimte. Er bestaan ook andere systemen, technisch mooier en duurder. Ze worden echter voornamelijk in kampeerauto's en zelden in caravans gebruikt.
Uitzondering hierop zijn vaak Engelse caravans. De gebruikte centrifugaalpompen worden geactiveerd door onderdruk. Wordt de kraan geopend dan vermindert de druk in het gehele systeem, waardoor de pomp begint te lopen. Dit systeem vereist 100% dichte, dus kwaliteitskranen. Anderzijds mag ook bij de dompelpomp het water niet teruglopen in de jerrycan. De kracht die dan nodig is om het water op te pompen kan te veel zijn voor het pompje. Bij problemen kan men zgn. terugslagventielen plaatsen.

Kranen
Caravanfabrikanten gebruiken gelukkig steeds vaker kranen van een behoorlijke kwaliteit, die minder storingsgevoelig en beter te bedienen zijn. Ze moeten draaibaar of wegklapbaar zijn, omdat het aanrecht vrijwel altijd wordt afgedekt met één of meer deksels.

Het aanrecht
Dit maakt meestal onderdeel uit van het keukenblok. Het bestaat uit een kookplaat en een wasbak, gemaakt van roestvrij staal of het is geëmailleerd. De rest van het keukenblok bestaat uit legruimte. Deze kan worden uitgebreid door de aanrechtbladen naar opzij opklapbaar te maken. Minder praktisch zijn de bladen die naar achteren wegklappen, met als gevolg weinig legruimte en minder lichtinval via het keukenraam. Belangrijk is een goede werkhoogte. Dit is natuurlijk enigszins persoonsgebonden, maar een hoogte van tenminste 90 cm is heel gebruikelijk en geeft doorgaans de minste kans op rugpijn. Gelukkig krijgt de keuken de laatste tijd meer aandacht en blijken sommige fabrikanten heel creatief

Warmwatervoorzieningen
Afhankelijk van de voorzieningen op de camping, van de plek waar u overnacht en/of van de weersomstandigheden is het al dan niet zinvol te beschikken over een installatie waarmee u warm water kunt maken. Vooral wat oudere mensen en mensen met kleine kinderen weten warm water te waarderen. Een leidingsysteem geschikt voor warm water is ingewikkelder dan het normale koudwatersysteem. Bij warmwatersystemen dient een speciale warmtebestendige slang te worden toegepast. Waterslang met een bepantsering voldoet aan deze eisen. Er is veel te koop op dit gebied.
Naast de systemen die kunnen worden gekoppeld aan de Primusverwarmingsketel (vloeistofverwarming) zijn soms bij de wat duurdere caravans een boiler of warmwatervoorziening van Truma of Carver standaard of als extra te bestellen.
Ze zijn vaak ook te voorzien van een elektrisch element. Echt noodzakelijk is deze extra investering niet. Gas heeft u als het goed is altijd, maar stroom niet.
Naderhand inbouwen van deze systemen kan ook. Bij gasboilers is het belangrijk dat ze niet in de weg zitten, maar ook dat ze zijn voorzien van een eigen luchtaanvoer en afvoer van verbrandingsgassen. Prettig bij dit systeem is dat de temperatuur is in te stellen. De Truma Therme is een heel populaire boiler die, als hij al niet standaard is ingebouwd, gemakkelijk zelf is te installeren. Het is een dubbelwandig plastic geval met een thermostatisch geregeld 230V element van 300 W dat het water opwarmt tot 65 graden. (boven de Veteranenziektegrens). Eventuele voorverwarming van het water is ook mogelijk door de aansluitmogelijkheden van een hetelucht ringverwarming als die er is. Alleen geschikt dus voor stroompaal-kampeerders.
Ook een goed resultaat behalen sommige caravanners met de kleinste elektrische boiler van Daalderop, de 'Close in 500', die goedkoop is en niet te groot (30 x 27 x 45 cm). Voor het aansluiten is wel enige handigheid vereist, maar een geroutineerde doe-het-zelver zal het zeker lukken. De inhoud is 10 liter. Nadeel is dat je er alleen wat aan hebt, wanneer 230 Volt beschikbaar is, dus op de camping 'aan de paal'. Controleer wel eerst de aansluitwaarde op de camping. Tip. Volt x Ampère = Watt.
In het algemeen geldt dat de warmwatervoorraad natuurlijk beperkt is, maar door te mengen met koud water is een grotere hoeveelheid beschikbaar.
In de praktijk valt het mee. 10 liter water van 70º, vermengd met 10 liter water van 10º, resulteert in 20 liter water van 40º. Voordat u klaar bent met douchen moet uw partner al nieuw water halen....
Overbodig misschien om te vermelden maar aftappen van de warmwatervoorziening voordat de caravan naar de stalling verhuist, is noodzakelijk. Het valt te verwachten dat in de toekomst ook in caravans de nieuwe Truma-kachel, gecombineerd met boiler, zal worden toegepast. In veel campers van modeljaar '95 werd deze Trumatic C 3400 voor het eerst gebruikt. Deze combinatiekachel is in principe overal in de caravan te plaatsen en neemt natuurlijk minder plaats in dan een kachel en een boiler.
Deze combiketel is inmiddels goed verkrijgbaar voor caravans. Tip. Regel de meerprijs vooraf met uw dealer. Achteraf inbouwen is natuurlijk veel duurder.
NB: de merkafhankelijke gegevens stammen uit 1994.

Wasruimte
De meeste nieuwe caravans hebben tegenwoordig een indeling met wasruimte, gewoon omdat veel gebruikers van de voordelen zijn overtuigd. Behalve dat een wasruimte extra privacy betekent is het in veel gevallen tevens een extra berg- en soms droogruimte. Langzamerhand gaan de caravanbouwers ook meer letten op een goede indeling en praktische berg- en legruimte. Een goede ventilatie is hier van groot belang. Het meest ideaal is een dakluik en een venster. Het is prettig als een wasruimte voldoende ruim is. Een te kleine wasruimte is eigenlijk alleen maar geschikt als bergruimte en daar is hij niet voor bedoeld. In een kleinere wasruimte kan het voordelig zijn als er geen inbouwtoilet in zit.

Douchebak
Hoewel de watervoorraad in de meeste caravans bij lange na niet voldoende is voor een uitgebreide douchebeurt, is een douchebak uitermate praktisch. Wie bijvoorbeeld in de wasruimte z'n haren wast of een kind even afspoelt, hoeft niet bang te zijn dat water op de vloer komt en op den duur het meubilair aantast. De douchebak vangt spatwater op en voert het veilig af.

Afvalwater
Het afvalwater komt via een afvoerleiding onder de caravan uit. Het eerste gedeelte van de gootsteen in het aanrecht en eventueel van de wasbak in de wasruimte is meestal gemaakt van flexibele plastic slang. Controleer regelmatig of de slangklemmen nog goed vastzitten. Is er maar één wasbak dan gaat die afvoerleiding rechtstreeks naar beneden. Zijn er meer wasbakken in een caravan, dan zijn de afvoerslangen daarvan meestal onder de caravan met elkaar verbonden door een steviger leiding van PVC. Het is belangrijk dat die leiding goed op afschot ligt, zodat er geen water in blijft staan. Desondanks is de kans op dichtvriezen bij wintersportgebruik tamelijk groot. Voor 100% zekerheid kunt u 's winters de leidingen beter ontkoppelen en voor elke afvoer een aparte emmer gebruiken.
Een goed systeem is afvoer via pvc-buizen binnen de caravan met voldoende afschot. Slechts weinig merken bieden u dat.
Bij zomergebruik werd het afvalwater lang opgevangen in een emmer. Daartegen wordt steeds meer bezwaar gemaakt. In Scandinavische landen is het gebruik van emmers inmiddels verboden. Daar moet water worden opgevangen in een waterzak of tank. Ook caravanfabrikanten spelen hierop in en leveren steeds vaker een verrijdbare afvaltank standaard of (nog) tegen bijbetaling bij. Er is ook een tank in de handel die niet kan overstromen. Deze 'denktank' heeft een drijversysteem die de aanvoer afsluit wanneer de tank vol is.

Lozen
Of u het afvalwater nu opvangt in een emmer, een zak of een tank, het hoort uiteindelijk te worden gestort op de daarvoor op de camping bestemde plaats. Afvalwater hoort niet 'in de struiken' en ook niet bij die zielige droge boom op de camping. Tenzij het water is waarin u alleen groente hebt gewassen of eieren hebt gekookt.

Het toilet
De tijd dat je ergens een gat in de grond groef, er een tentje overheen zette en de opvouwbare WC-zit plaatste, ligt ver achter ons. Hoewel in het algemeen de kwaliteit van het sanitair op de campings in veel Europese landen heel behoorlijk is, komen er nog steeds situaties voor waarin je blij bent over een eigen toilet te beschikken. Bovendien is het 's nachts en bij slecht weer ook niet altijd een pretje om naar een toiletgebouw te moeten lopen. Ook kinderen zijn wat betreft het doen van hun behoeften niet altijd goed te programmeren. Om kort te gaan, voor heel veel caravanners is een toilet een 'must'.

Draagbaar spoeltoilet ('Porta-Potti')

Voor de opkomst van het inbouwtoilet werd op grote schaal het draagbare spoeltoilet gebruikt. Het (chemisch) spoeltoilet bestaat uit een gedeelte met spoelwater en gedeelte bestemd voor de fecaliën. Voor de duidelijkheid: de twee delen zijn van elkaar los te nemen. Het bovendeel bestaat uit een tank met spoelwater en heeft de bekende closetvorm met bril. Er zijn mensen die denken dat bij een (chemisch) spoeltoilet met een chemisch middel wordt gespoeld. Dat is beslist niet juist. Het chemisch middel wordt in de ondertank gegoten en er wordt met schoon water gespoeld. Aan het spoelwater kan eventueel een speciale vloeistof worden toegevoegd (bijv. Aqua Rinse van Thetford) die de toiletpot reinigt en beschermt en tevens voor een betere spoeling zorgt.
Het onderste deel van het spoeltoilet is bestemd voor de fecaliën en is door een schuif hermetisch afgesloten van het bovengedeelte. Daardoor is het mogelijk eerst de behoefte te doen en vervolgens pas de schuif open te trekken, waardoor de uitwerpselen in de opvangtank vallen. is de ondertank vol dan wordt deze simpel van de boventank gescheiden en kan de ondertank op een daarvoor bestemd plaats worden geleegd.
Het bekendst is de 'Porta-Potti' van fabrikant Thetford. In verschillende afmetingen verkrijgbaar.

Inbouwtoilet
In veel caravans behoort het inbouwtoilet de standaarduitrusting. Ten opzichte van het draagbare spoeltoilet heeft het vaste toilet met cassette de volgende voordelen:

Een nadeel is dat het permanent ruimte inneemt, dat is in een kleine toiletruimte niet zo prettig. Dan kan een losse Porta Potti handiger zijn. Of zo'n elektrische pomp een voordeel is, is nog maar de vraag. Het maakt u meer afhankelijk van elektriciteit en een handpompje bedienen is toch niet onoverkomelijk?
Verder heeft het systeem nog bijkomende voordelen die ook bij de luxere draagbare versies te vinden zijn zoals een comfortabele zithoogte en niveaumeter(s).
Een af en toe voorkomend probleem is de lekdichtheid van de gebruikte afdichtringen. Door een of andere oorzaak heeft het ene gezin hier meer 'last' van dan het andere. Enkele maatregelen om voortijdige vervanging uit te stellen zijn: het chemisch middel uitsluitend toevoegen via de uitstroomtuit; de ring regelmatig inspuiten met siliconenspray; of insmeren met olijfolie; alleen reiniging met groene zeep of speciaal middel. Bent u desondanks deze maatregelen één van de enkelen die te vaak een afsluitring moet vervangen? Bel met klantenservice Thetford te Etten-Leur, die kunnen u waarschijnlijk wel helpen. Als een ring na twee jaar niet meer helemaal dicht is, koop dan gewoon een nieuwe.

Stank
Ook al is de afsluitschuif hermetisch gesloten, dan betekent dat nog niet dat er geen stank zou kunnen ontsnappen. Alleen al omdat de schuif na gebruik worden geopend is het mogelijk dat een onaangename lucht naar buiten komt. om het stankprobleem op te lossen, wordt er een voorgeschreven hoeveelheid van een speciaal chemisch middel aan de ondertank toegevoegd. Nadat de uitwerpselen zijn doorgespoeld, komen deze in de opvangtank en kan de toilettoevoeging z'n werk doen.
Een goed toilet heeft een beluchtingsknop en een schenktuit om het ledigen zo eenvoudig mogelijk te maken. Ga voor het ledigen naar het speciaal hiervoor bestemde gedeelte van het toiletgebouw.

Toilettoevoegingen
De chemische middelen voor het toilet hebben tot doel de luchtjes te bestrijden en de bacteriegroei af te remmen. Deze middelen vallen onder de wet op de bestrijdingsmiddelen omdat ze in geconcentreerde vorm schadelijk zijn voor het milieu. Als een chemisch middel gebruikt wordt, dan mag de opvangtank alleen op het riool geloost worden, en/of op een daartoe speciaal ingerichte plaats. Dus nooit in een septictank!
Uit onderzoek blijkt dat deze middelen voor het milieu niet echt schadelijk zijn, mits ze op de juiste wijze worden gebruikt.
De meeste bekende chemische middelen zijn de vloeistoffen van Thetford (Aqua Kem blauw en Aqua Kem groen) en de korrels van Kemdirect. (Opmerking van de redactie: Aqua Kem groen wekt de indruk goed voor het milieu te zijn. Toch mag afval met die toevoeging alleen op daartoe bestemde plekken geloosd worden.)
Houd het chemisch middel uit de buurt van kinderen en pas op voor vlekken op handen en kleren; sommige merken veroorzaken hierop niet te verwijderen vlekken. Houd u aan de aanwijzingen op de verpakking.
Wilt of mag u geen chemische middelen gebruiken, dan is deze tip misschien wat voor u :-)
Het toevegen van middelen aan het spoelwater lijkt niet zinvol, dat wordt immers regelmatig ververst en bevat normaliter geen troep.

Ecologisch toilet
Door Technisch Bureau Hamar in Wierden en het Centrum voor ecologische techniek 'De Twaalf Ambachten' in Boxtel is een kampeer-compost-toilet bedacht. Dit toilet doet z'n werk zonder chemische middelen, zodat het in alle omstandigheden bruikbaar is. Voor meer informatie raadpleeg de desbetreffende webstek.